کنترل ديابت دانش‌آموزان
کمبود يا فقدان هورمون انسولين، علت اصلي ديابت در کودکان و نوجوانان است که در اين بيماري سلول‌هاي توليدکننده انسولين در پانکراس (لوزالمعده) آسيب ديده و يا کاملا از بين مي روند.
کنترل و درمان ديابت نوع يک در کودکان و نوجوانان با تزريق انسولين امکان‌پذير است.
بيماران روزانه يک يا چند نوبت انسولين را به صورت زير جلدي به خود تزريق مي‌کنند. اين روش تزريق دردناک نيست،اما نکته مهمي که لازم است دانش‌آموزان در مورد انسولين بدانند، احتمال کاهش شديد قند خون است که به اصطلاح "هيپوگليسمي" ناميده مي‌شود و متعاقب تزريق انسولين ايجاد مي شود.
در صورتي که انسولين بيش از حد تزريق شود، يا خوردن يک وعده غذا فراموش گردد و يا فعاليت بدني شديدتري نسبت به بقيه اوقات انجام گيرد، مقدار قند خون بسيار کاهش مي يابد و احساس گرسنگي، سردرد و سرگيجه ايجاد مي شود.
هيپوگليسمي در صورت عدم اقدام فوري براي رفع آن به تشنج، عدم هوشياري، بيهوشي و در نهايت مرگ منجر مي‌شود.
از آنجا که سلول‌هاي مغز فقط از سوزاندن قند، انرژي مورد نياز خود را به دست مي‌آورند کاهش شديد قندخون براي مدت کوتاهي سبب آسيب سلول‌هاي مغزي مي‌شود. اين آسيب برگشت‌ناپذير و دايمي است.
عامل اصلي در کنترل ديابت نوع يک، ايجاد تعادل بين نوع و مقدار تغذيه، ورزش و مصرف انسولين است. اين عمل سبب قرارگيري قند خون در محدوده قابل قبول مي‌شود.
بنابراين بايد برنامه‌ريزي صحيحي در اين خصوص در مدارس صورت گيرد و همه کارکنان مدرسه بايد به اهميت اين امر واقف گردند. گروه هدف در اين برنامه‌ريزي دانش‌آموزان، والدين و کارکنان مدرسه مي‌باشند.
با توجه به کمبود نيروي انساني و مراقبان سلامت در مدارس، و نيز اهميت بيماري مذکور و عوارض حاد و خطرناک آن، بايد ساير کارکنان مدرسه نيز در صورت عدم حضور مراقب سلامت، با اين بيماري آشنا باشند و در جهت کنترل اين بيماري در دانش‌آموزان مبتلا مشارکت فعال داشته باشند.
با توجه به شيوع بيشتر ديابت نوع يک در کودکان و نوجوانان و خصوصيات سني آنها، مراقبت و کنترل آنان اهميت ويژه اي پيدا مي‌کند.
از نتايج مثبت اين کنترل مي‌توان به موارد زير اشاره نمود:
1- ارتقاي سطح کيفي محيط يادگيري و فراهم آوردن فضاي پويا، مولد و سالم براي دانش‌آموزان ديابتي
2- کاهش ميزان افت تحصيلي
3- کمک به پاسخ‌دهي موثر در موارد اورژانسي ديابتي
4- ارتقاي سطح مشارکت والدين، دانش‌آموزان و کارکنان مدرسه و ساير بخش‌هاي مرتبط در کنترل و درمان بيماري ديابت نوع يک
به طور کلي جهت ايجاد يک نظام مراقبتي در رابطه با ديابت نوع يک در دانش‌آموزان مبتلا بهتر است کارهاي زير در مدارس صورت بگيرد:
1- شناسايي دانش‌آموزان مبتلا به ديابت نوع يک و دريافت تاريخچه از مبتلايان و پيگيري روند بيماري در آنها.
2- بررسي سطح آگاهي دانش‌آموزان مبتلا درباره ي شيوه‌هاي "خود مراقبتي" شامل تزريق انسولين، کنترل قند خون، مقابله با علايم هيپوگليسمي (افت ناگهاني قند خون) و هيپرگليسمي (افزايش ناگهاني قند خون)، شناسايي مواد غذايي، نوع و ميزان مناسب فعاليت بدني، عوارض درازمدت بيماري ديابت نوع يک.
پس از انجام اين بررسي‌ها مي‌توان آموزش‌هاي لازم را در اين خصوص ارايه نمود.
3- آموزش به دانش‌آموزان مبتلا، والدين و کارکنان جزو ارکان اصلي مراقبت درباره ي بيماري ديابت است.
اين آموزش‌ها شامل موارد زير است:
الف) آموزش اطلاعات اصلي درباره ي ديابت
ب) آموزش تزريق و نگهداري انسولين
ج) آموزش کنترل قند خون
د)آموزش تغذيه‌اي
هـ ) آموزش در خصوص فعاليت جسماني و...
د) آموزش پيشگيري از ابتلا به عفونت‌ها و بالا بردن ايمني بدن
تست بزاقی قند خون، روشی نوین از ایران برای بیماران دیابتی